Pasje i pragnienia

Główna pasją Profesora Szafera była niewątpliwie botanika, a ze wszystkich jej działów prawdopodobnie najbliższa jego sercu była paleobotanika.  Potrafił po mistrzowsku odtwarzać przed słuchaczami czy czytelnikami krajobrazy minionych epok, zwłaszcza  na ziemiach Polski. Gdy mówił o epoce lodowcowej w Europie, bardzo sugestywnie opisywał tundrę rozciągającą się na naszych ziemiach, która to ustępowała powoli pod naporem lądolodu nasuwającego się z północy, to powracała po wiekach na poprzednie obszary,  gdy lody cofały się, pozostawiając na swojej drodze setki głazów przywleczonych ze Skandynawii. Roślinom kopalnym, pochodzącym z różnych epok w dziejach Ziemi zawdzięczał Profesor wiele pięknych chwil            w swoim życiu.

Inną pasją Profesora były wycieczki. Od wczesnej młodości zwiedzał poszczególne polskie krainy, zbierał różne rośliny, którymi później wzbogacał kolekcje w Wiedniu, Lwowie, Warszawie, Krakowie czy Zakopanem. Prof. Szafer organizował także wyjazdy  dla swoich współpracowników      i studentów. Odwiedzał Ponidzie, Góry Świętokrzyskie, Podole i Pokucie. Odbył kilka wycieczek w Karpaty Wschodnie. Podróżował do Tunisu,                w Góry Skandynawskie, Alpy Szwajcarskie i Góry Skaliste w Ameryce Północnej, gdzie najbardziej zachwycił go najstarszy na świecie Park Narodowy Yellowstone. Nigdy natomiast nie udało mu się dotrzeć do tropikalne dżungli.

Profesor bardzo lubił operetki. Szczególnie uwielbiał fragment Zaklętego zamczyska autorstwa wiedeńskiego kompozytora Karla Millōckera. Miał bardzo dobry słuch, śpiewał różne piosenki powstańcze z 1863 r. albo piosenki z lwowskiego folkloru.

Profesor lubił dobre jedzenie, miał przy tym osobliwy zwyczaj okazywania kucharce swego zadowolenia, wynagradzając ją za szczególnie smaczne potrawy symbolicznym medalem złotym, srebrnym lub brązowym, małym lub dużym.

Profesor pasjami lubił karmić ptaki. Trzy razy dziennie wysypywał im do karmnika za oknem jadalni ziarna i okruchy chleba. Dbał również o ptaki mieszkające w Ogrodzie Botanicznym. Nie szczędził także datków pieniężnych na schroniska dla zwierząt.

Uwielbiał grać w karty, szczególnie w brydża. Jeśli przegrywał, śmiał się, gdy wygrywał, cieszył się jak dziecko.

Był zapalonym kibicem piłki nożnej i hokeja i bardzo się meczami entuzjazmował. Lubił zabawy, tańce, jednym słowem był człowiekiem pogodnym, pełnym życia i umiał korzystać z przyjemności, jakie to życie przynosiło.

Praca

Władysław Szafer przez przeszło 40 lat był wykładowcą na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Kierował Zakładem Paleobotaniki i Katedrą Systematyki i Geografii Roślin.  Jego wykłady były bardzo rzeczowe i głębokie, bogato ilustrowane, wygłaszane dobrą polszczyzną. Zawsze przewijała się w nich troska o ochronę rodzimej roślinności. Egzamin u profesora nie należał do łatwych. Wymagał sporo wiadomości  i wiedzy praktycznej. Zaskakiwał bowiem nieraz studentów pytaniami dotyczącymi ogrodu botanicznego lub okazów roślin, jakie się przypadkowo u niego znalazły.

Równie długo jak Katedrą, kierował Szafer Ogrodem Botanicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, którym zarządzając odpoczywał. Ogród był jego „oczkiem w głowie”, dbał o niego z ogromną troskliwością i wiele dla jego unowocześnienia uczynił. Trzykrotnie powiększył jego obszar, trwale ogrodził i wybudował piękne szklarnie. Zabiegał o nowe gatunki i odmiany roślin. Każdą z nich znał, każdą cieszył się i obserwował podczas swoich porannych przechadzek- bo każdy dzień zaczynał właśnie w Ogrodzie. Chętnie po nim oprowadzał zarówno zagranicznych gości, jak i szkolne wycieczki. chciał wszystkich oczarować swoimi roślinami. Twierdził, że: „ W otoczeniu kwiatów życie płynie nam milej, a ciężar codziennych trosk maleje…”

Profesor Szafer piastował często równocześnie stanowiska kierownicze na kilku placówkach naukowych. Umiał gospodarować swoim czasem. W każdej placówce był codziennie przez pewien okres dnia. Rano odbywał lustrację w Ogrodzie Botanicznym, później szedł do Zakładu Ochrony Przyrody, w końcu do Instytutu Botanicznego, gdzie pracował do późna w nocy. Wszędzie miał grono oddanych mu osób, szczerze do profesora przywiązanych.

Podczas okupacji hitlerowskiej pełnił bardzo niebezpieczną i odpowiedzialną funkcję rektora podziemnego uniwersytetu. Przyczynił się do zorganizowania tajnego nauczania, które w ostatnich latach wojny objęło spore zastępy młodzieży.

Profesor Szafer pełnił w czasie swej długoletniej działalności wiele zaszczytnych funkcji w Uniwersytecie Jagiellońskim, we władzach Polskiej Akademii Umiejętności  i Polskiej Akademii Nauk. Przewodniczył przez pewien czas Państwowej Radzie Ochrony Przyrody. Był członkiem wielu zagranicznych towarzystw naukowych.

Twórczość

Profesor Szafer był autorem około 700 publikacji, z czego 473 pozycje dotyczą ochrony przyrody. Są to artykuły i przewodniki naukowe, mapy, publikacje popularnonaukowe, sprawozdania, komunikaty, odezwy i wspomnienia biograficzne  o działaczach ochrony przyrody m.in. o prof. Marianie Raciborskim.

Mając zaledwie 24 lata Szafer był  już autorem 4 prac naukowych. W latach 1908 - 1910 powstały jego pierwsze prace:  „O zadaniach i celach geografii roślin”   i „Geobotaniczne stosunki Miodoborów galicyjskich”.  W roku 1920 zapoczątkował wydawanie rocznika „Ochrona Przyrody” – pierwszego na świecie tego typu czasopisma. Pierwsza na świecie książka poświęcona tej problematyce, wydana w roku 1932: „Skarby przyrody i ich ochrona” została napisana oczywiście również przez niego. Był on poza tym długoletnim redaktorem czasopisma „Acta Paleobotanica” oraz „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”

W okresie powojennym profesor Szafer jako autor i redaktor doprowadził do ukazania się drukiem paru podręczników, które w sposób istotny zaważyły na dalszym rozwoju botaniki i ochrony przyrody w Polsce. Należy do nich: „Zarys ogólnej geografii roślin”, „Szata roślinna Polski”, „Ochrona przyrody i jej zasobów – problemy i metody”, pierwszy podręcznik o tej tematyce w literaturze światowej. Znaczący dorobek profesora stanowią również takie pozycje jak: „Życie kwiatów”, „Drzewa i krzewy”, „Rośliny polskie”.

Lista publikacji profesora Szafera w ostatnich dziesięciu latach życia obejmuje 88 pozycji. Są wśród nich cenne rozprawy i pięknie wydane książki, takie jak: „Zarys historii botaniki w Krakowie na tle sześciu wieków Uniwersytetu Jagiellońskiego” oraz„Kwiaty i zwierzęta, zarys ekologii kwiatów”. Książkę „Wspomnienia przyrodnika. Moi profesorowie, moi koledzy, moi uczniowie” napisał, gdy już dobrze zdawał sobie sprawę z tego, że będzie to jego ostatnia książka.